Atatürk Havalimanı'nın Kapanışına Üzülmemiz İçin 17 Neden
- ozanakbas
- 8 Nis 2019
- 4 dakikada okunur
Yeni havalimanının açılmasıyla, resmi olarak son uçuşunu da gerçekleştirerek kapanan Atatürk Havalimanı, neden önemliydi? Kapatılması neden üzücü bir durum, ve Türk mimari tasarımı adına ne ifade ediyordu?
Bu gibi soruları cevaplarken fark ettim ki Türkiye bir kez daha "değerini kaybedince anlama" senaryosuyla landmark olmayı başarmış bir yapısını çöpe atıyor. Kent hafızası, tasarımsal birikim, imge, gelişen Türkiye'nin önemli kilometre taşlarından biri olmak ve bulunduğu bölgedeki kentsel gelişime büyük bir etki yaratarak yörede uzun yıllardır kökleşmiş bir alışkanlığın köklerini kurutmak gibi ifade ve nedenleri biraz toparlayıp gerekçelendirerek, bu konuda ne hissedeceğine emin olamayanlara biraz veri aktarmak istedim.
Konuyla ilgili hislerimizi tartışacağımız da bir başlık açtım Forum'da:
İşte, Yeşilköy Atatürk Havalimanı adıyla Hayati Tabanlıoğlu imzalı bu ikonik yapıya veda ederken üzülmemize neden olan 17 şey:
1- Halihazırda Türkiye'nin en büyük havalimanı idi. (11.776.961m2’lik alan)
DHMİ verilerine göre İstanbul Atatürk Havalimanı (IST) büyüklük listesinde en üstte yer alıyordu. Yolcu sayısı bakımından dünyanın en işlek 15. havalimanı konumundaki bu meydanımız, sadece 2018 yılında 68 milyon yolcuya ev sahipliği yaptı.
2- Ana bölümü, çağdaş Türk Mimarisinin önde gelen isimlerinden Hayati Tabanlıoğlu tarafından tasarlanmıştı.
Aynı mimarın ikonik eserlerinden biri olan AKM de bildiğiniz üzere yıkılarak yenileniyor.
3- Yeni havalimanının toplam yapım maliyeti 25,6 milyar euro ediyor.
Malum, zenginlikten ölen bir ülke değiliz.
4- Kuşakların ilk yurtdışı uçuşlarını gerçekleştirdiği bir kuşak hafızasına ev sahipliği yapıyordu Atatürk Havalimanı.
5- İstanbul'un sahip olduğu ilk havalimanıydı. 86 yıllık tarih yok oluyor.
Sivil Havacılığın ilk adımı 1925 yılında yine Yeşilköy’de kurulan Türk Tayyare Cemiyeti ile atıldı. Küçük bir askeri hangar ile yanındaki kargir binanın sivil uçuşlara tahsis edilmesinin ardından, İstanbul-Ankara arasında Şubat 1933’de gerçekleştirilen ilk uçuşla,”Yeşilköy Hava Meydanı” sivil uçuşlara açılmış oldu.
Görüntü: SaltOnline Arşivinden.
6- Ulaşımı çok kolaydı.
7- Bölgede havalimanı bulunuşuna bağlı olarak on yıllardır yerleşmiş işletmeler, oteller, turizm tesisleri, tanıtım ofisleri bulunuyordu.
8- GMW Mimarlık tarafından tasarlanıp 98-2004 arası inşa edilen ve tasarım ödüllerine layık görülen kısım da Atatürk Havalimanıyla birlikte tarihe gömülüyor.
9- Yerine ne yapılacağı hala belirsiz.
Millet Bahçesi deniyor. Gramında kentsel tasarım izine kolay kolay rastlayamadığımız, geç kapitalizmin (aynı zamanda vahşi de bir kapitalizm) hunharca yapılaştırıverdiği ve sonuçlarının tamamen tesadüfi olarak beklendiği/gözlendiği bir İstanbul kent planında buraya ne yapılacağının ne kadar önemli olduğunu tahmin edersiniz.
10- Bu yapıların içerdiği değerli tasarım nitelikleri ve Türk Mimari tarihinde edindiği önemli izi düşünürsek, yapıların değerlendirilme tarzıyla ilgili içimizin rahat olmayışı.
Hala mimarların antak olabildiği bir konu olmasa da restorasyon/yenileme/fonksiyon değiştirme gibi durumlarda, var olan yapı kimliğini koruyarak, üzerine ekleyerek, arkeolojik katmanlar gibi her tasarım dokunuşunun izlerini hala barındırıyor olmayı önemli buluyorum. Korkarım Atatürk Havalimanı başka bir şeye (mesela Millet Bahçesi) dönüşürken yıkılıp yeniden inşa etme metodu kullanılacak gibi. Gerçi yayınlanan ilk görsellere göre pistler yürüyüş parkuru olarak korunacakmış...
11- İstanbul Havalimanı'nın inşa edildiği alanın etrafındaki ormanlar, göller ne olacak?
Bir ekosistem daha kentleşen ve kontrolsüzce/tasarlanmadan önümüzdeki yıllar ön görülmeden konumlandırılan bir dev projenin hezimetine uğrayacak.
Havalimanı bölgesine ulaşan yollar nelerin üstünden geçecek. Zaman içinde çevresinde birer birer yükselmeye başlayacak oteller, toplu konutlar, ticari kompleks yapılar nelerin yok edilmesini gerektirecek, göreceğiz.
Kaynak: LINK
Cumhuriyet tarihinin en büyük ihalesi olan Üçüncü Havalimanı, 10 milyar avro yatırım maliyeti, 22.2 milyar avro kira bedeli ile ana akım medyada geniş yankı uyandırdı. Manşetlerden görülen haberde, tarihin en büyük yatırımının heyecanı ve 'Türkiye vizyonu' vurguları görülüyordu. Ancak 150 milyon yolcu kapasitesi ile dünyanın en büyük havalimanı özelliğini kazanacak Üçüncü Havalimanı, konumu ve 'gereği' düşünüldüğünde, gurur duyulacak bir tablo ortaya koymuyor. Havalimanı için hazırlanan ÇED raporlarında, projenin yüzde 90'ının orman ve göl alanı üzerine kurulacağı belirtiliyor. İstanbul'un kuzey ormanları gerek havalimanı gerekse de havalimanı etrafında şekillenecek rant alanlarıyla birlikte yok olacak. Bu ormanlar, İstanbul'un 'akciğerlerleri'ni oluşturuyor. Havalimanı için, bölgedeki 70 göl ve gölet kurutulacak, kapatılacak. Su kaynaklarının kuruması, bölgedeki barajları etkileyeceği gibi, ranttan kurtulan ormanlık alanı da etkileyecek.
12- Daha şimdiden taraflı ihaleler ve yanlı kişilerin işine gelecek anlaşmaların spekülasyonları dönüyor.
Doğrudur, yanlıştır bilinmez fakat sahi, yeni havalimanının yapılması, tasarlanması, işletilmesi, ulaşımı, infrastrüktür ihtiyaçları, faturaları, malzeme ihaleleri, bakım onarım işlemleri vs konularının hepsini düşündüğümüzde, kim ya da kimler zengin olacak? Bir beyan değil, bir soru. Sadece merak ediyorum :)
13- Adında Atatürk var.
14- Genişletme imkanı ve yeterli altyapısı bulunan bir hava meydanımızı kapatıyoruz.
Arkitera'daki makalesinde yazdığı haliyle Elif Tuğba Gürkan Yılmaz'dan alıntılıyorum:
"Atatürk Havalimanı gibi altyapısı, ulaşım yolları hazır bir havalimanını büyütmek yerine kapatma yoluna giderken, bomboş bir ormanlık alana yeni havalimanı açmanın gerekliliği ve 'fırsat maliyeti' de tartışmalı konulardan biri olarak ortada duruyor."
15- Yine Hayati Tabanlıoğlu tarafından tasarlanan Türkiye'nin ilk AVM'si olma özelliğine sahip Galleria AVM'nin de yıkılacağını düşününce, AKM ve Atatürk Havalimanı ile birlikte Tabanlıoğlu'nun Türk mimarisine mirası olan üç önemli yapı aynı dönemde tarihe karışacak.
16- AHL kapanmasıyla 4500 kişinin işine son verildi.
17-Sadece milli hava yolu THY'nin taşınma masrafı 500 milyon doları geçecek.
Bonus(!)*- ÇOK UZAK!
Uzmanlara göre son derece kötü bir zemin üzerine inşa edilen İstanbul Havalimanı şehrin en ücra köşesinde yer alıyor. (Taksim'e 50 km) Metro açılacakmış ama en azından bu iyi haber diyebiliriz :)
Comments