#TBT'de Bu Hafta: Ünsüz Kahraman Vera Rubin
- ozanakbas
- 12 May 2020
- 2 dakikada okunur
En çok yanlış anlaşılan konseptlerden bir tanesi nedir diye sorsalar, cinsiyet, derdim. Sadece toplumsal cinsiyet anlamında değil, aklınıza gelebilecek her anlamda. Ama bu yazıda konuya farklı bir açıdan yaklaşacağım. 21. yy'da etkili bir farkındalık ve küresel ölçekte aktivist çalışmalar artmış olsa da, 20. yüzyılda uygulanan cinsiyetçilik hat safhadaydı. Her alanda olduğu gibi bilim alanında da.
İşte bu haftanın #throwback'inde, bu cinsiyetçiliği mağlup etmeyi başarmış bir kadın kahramanı tanıtmak/hatırlatmak istiyorum size: Vera Rubin'i. Bu ismi daha önce duymuş muydunuz?
İşte Vera Rubin. Son derece başarılı bir kadın astronom.
Evreni algılayışımızı değiştiren bilim insanlarını saymaya başladığımızda; Einstein, Hawking, Bohr gibi isimler gelebilir akla. Fakat bir isim var ki, kadın olması sebebiyle 20. yüzyılda hak ettiği PR yapılmamış, basında, akademide değer görmemiş ve çalışmaları çığır açacak başarılara imza atmışsa da kamuda yankı uyandırmamış bir bilim insanı bu isim. Evrenin çoğunlukla #karanlıkmadde'den oluştuğunu gösteren Vera Rubin, kökeni Kopernik'e, Galileo'ya; yani Orta Çağ'a kadar uzanan uzay ve evreni anlama çalışmalarının merdivende bir basamak daha atlamasını sağlamıştır.
Basit ifadesiyle o güne kadar merkezden uzak kütlelerin, merkeze yakın kütlelerden daha yavaş döndüğü inancını çürüten ve bu vesileyle karanlık madde dediğimiz bir maddenin uzay boşluğunu doldurduğunu kanıtlayan Vera Rubin, Anderomeda Galaksisi ile başlayan ve onyıllar süren bir çalışmanın ilk adımını atmıştı. Bilim insanları bugün uzay boşluğundaki maddelerin %80'inin gözle görünmeyen karanlık maddeyle dolu olduğunu biliyor.
NASA, bugün hala karanlık maddenin nasıl bir yapıda olduğunu açıklayamıyor. NASA'lı astrofizikçi Regina Caputo bu durumu, "karanlık maddenin ne olduğunu bilmiyoruz, ama ne olmadığını biliyoruz" diyerek açıklıyor, "Normal 'madde' gibi proton, nötron ve elektronlardan oluşmadığını ve stabil olduğunu biliyoruz". Şüphesiz, Rubin'le başlayan karanlık madde çalışmaları birçok gizemi içinde barındırıyor ve hala kat edilecek çok yollar var fakat evrene doğru gözle bakabilmenin bu doğrultuda ne kadar önemli olduğu ortada.
Vera Rubin'in Hayatı | Çocuk da Yaptı, Kariyer de...
Rubin, doktora çalışmalarına başladığında bir çocuk annesiydi ve ikincisi ise yoldaydı ve bu yüzden çalışmalarını gece derslerine katılarak çalışmalarını inşa ediyordu. Eşi Robert Rubin ise her akşam Vera Rubin'i arabayla üniversiteye götürdükten sonra, arabada dönmesini bekliyordu. Kariyeri sürecinde Rubin iki çocuk daha doğurarak dört çocuğa annelik etmiştir.
Yıllar sonra, Vera Rubin, Palomar Gözlemevi'nde gözlem yapmasına izin verilen ilk kadın olmayı başardı. Burada var olan tek tuvaletin kapısında bulunan "Erkek" ibaresinin üzerine etekli bir kadın ikonu çizip yapıştırdığı biliniyor :)
Rubin'in kariyerinin erken yıllarındaki çalışmaları meslektaşları tarafından kabul görmedi. Master tezi tartışmalı, doktora tezi ise görmezden gelinen bir çalışma olarak kaldı. Bu nedenle Rubin de çalışmalarını daha tartışmaya kapalı ve daha az rekabet içeren "galaksilerin dönmesi" konusuna yönlendirdi ve dolayısıyla nihayetinde Carnegie Enstitüsü'nde Kent Ford ile birlikte çalışmaya başladı. İşte, galaksinin büyülü dünyasına yepyeni gözlerle bakabilmemizi de burada sağladı.
Andromeda Galaksisi ile başlayan çalışmalarını sayısız galaksi için sürdürerek inkâr edilemez miktarlarda delil toplayan Rubin, karanlık maddenin literatürde var olmasını sağlayan ve akademi dünyasında önünü tıkamaya çalışan bütün cinsiyetçi girişimleri bertaraf eden, inatçı, çalışkan ve azimli bir kadın.
Rubin 2016'da 88 yaşında hayata gözlerini yumdu. Mars'ın Gale kraterinde yer alan Vera Rubin Vadisi ve 5726 Rubin Asteroid'i ona ithafen isimlendirilmiştir. Dört çocuğunun dördü de annelerinden ilham alarak doktoralarını tamamlamış bilim insanları şu anda.
"Hayatım enteresan bir yolculuktu" diye yazıyor Rubin 2011'de, "bir astronom oldum çünkü Dünya üzerinde yaşayıp da evrenin nasıl çalıştığını anlamaya çalışmamayı tahayyül edemiyorum"
Kaynaklar:
Comentários